الزام بازرسی جرثقیل سقفی
پیش نیاز بازرسی جرثقیل سقفی تسلط کامل بازرس به استانداردهای مربوطه و همچنین مهارت و تجربه در امر بازرسی می‌باشد. چنانچه از جرثقیل های سقفی به خوبی نگهداری نشود و مورد بازرسی فنی و آزمایش مرتب قرار نگیرد چه بسا ممکن است صدمات عظیمی به دستگاهها ، تجهیزات و کارکنان وارد آید . تصادفات و ضایعات بسیاری در اثر بی توجهی و عدم بازرسی فنی و آزمایش به موقع جرثقیلها و وسائل بالابر بوقوع پیوسته که اکثر آنها قابل اجتناب بوده اند . برای جلوگیری از بروز خسارات ناشی از فرسایش و خرابی قطعات ، جرثقیلها و سایر وسائل بالابر می باید تحت نظام و مقررات بازرسی فنی که از طرف موسسات و سازمانهای ذیصلاح منتشر می شود بطور کامل اجزاء هر دستگاه بر حسب کارکرد آن در زمان معین مورد بازرسی فنی و آزمایش قرار گرفته و در صورت لزوم تعمیر و ترمیم گردد .
بازرسی فنی
به معنای بررسی مشخصات فنی یک تجهیز و تست ها و انجام آزمون های تدوین شده مطابق دستورالعملهای ملی و بین المللی است. غالبا، فعالیت هایی که در این بازرسی ها انجام می شود شامل سایت ویزیت ، ارزیابی ، اندازه گیری برخی پارامترها ، آزمون و اعلام عدم انطباق بوده و در صورت پذیرفته بودن آزمون با تایید نتایج این ازمایش ها، می توان از آن جرثقیل بهره برداری کرد. جرثقیل های سقفی در حال کار به صورت دوره ایی شش ماهه یا حداکثر سالیانه ، جدید نصب شده یا بعد از هر تعمیرات اساسی باید بازرسی شود و نسبت به صدور گواهینامه سلامت معتبر اقدام شود. بازرسی جرثقیل و تست جرثقیل برای تضمین ایمنی و افزایش طول عمر جرثقیل ضروریست .
مراجع بازرسی جرثقیل سقفی
- ASME B.30.2 استاندارد بازرسی جرثقیل سقفی
- ASME B30.10 استاندارد بازرسی قلاب
- ASME B30.26 استاندارد بازرسی تجهیزات بار برداری یا تجهیزات زیر قلاب مانند اسلینگ ها
- ANSI A14.3 استاندارد بازرسی نردبان
مرجع اصلی بازرسی جرثقیل سقفی در ایران استاندارد انجمن مکانیک آمریکا (ASME ) می باشد که کد این استاندارد ASME B30.2 می باشد .
پنج نوع بازرسی ایمنی جرثقیل در مطابق با استاندارد ASME B30.2 تعریف شده است که هر کدام با هدف مشترک نگهداری تجهیزات در نظر گرفته شده است. هر بازرسی در شرایط متفاوتی انجام می گردد:
- بازرسی اولیه
- بازرسی عملکردی یا تست فنی جرثقیل سقفی
- بازرسی مکرر
- بازرسی دوره ای یا تست جرثقیل سقفی که در ایران بعد از انجام این تست گواهینامه سلامت جرثقیل سقفی صادر می شود .
- بازرسی از تجهیزات که در استفاده منظم نیستند
تعریف جرثقیل سقفی مطابق با این استاندارد
جرثقیل های سقفی که دارای یک پل یا دو پل می باشند و جابجایی بار در آنها بصورت عمودی، حرکت طولی و عرضی صورت می گیرد. تک پل و دو پل بودن این جرثقیل ها بر اساس ظرفیت آنها می باشد. پل های جرثقیل سقفی بر روی کله‌گی ها نصب می شوند و کل سازه جرثقیل بر روی ریل‌هایی که بر روی سازه سالن نصب می شوند حرکت می کنند.
دامنه کاربرد مطابق با این استاندارد برای بازرسی جرثقیل سقفی
جرثقیل های سقفی و دروازه ای ( از نوع دستی و برقی ) که به صورت رو رونده تک پل Top-Running Single Girder و یا رو رونده دو یا چند پل Multiple-Girder Bridge هستند و یک یا تعدادی بیشتر کالسکه بالابری در حال حرکت Top Running دارند.
در این استاندارد برخی واژگان مهم و کلیدی وجود دارند که آشنایی با این واژگان پر کاربرد در حین بازرسی مهم می باشند:
اپراتور جرثقیل سقفی – Operator
فردی است دارای سلامت کامل، با تجربه و آموزش دیده که کار کنترل جرثقیل و بار را بصورت ایمن بر عهده دارد.
اسکلت فلزی - Body
بدنه اصلی جرثقیل را تشکیل میدهند که انواع مختلفی به لحاظ طراحی و روش ساخت آنها وجود دارد.
کالسکه جرثقیل سقفی – Trolly
مجموعه ای از تجهیزات که دارای یک یا دو بالابر می باشد و بر روی شاسی قرار دارند و شاسی بر روی پل دارای حرکت عرضی می باشد .
دهانه جرثقیل سقفی – Span
فاصله افقی بین مرکز دو کله گی یا مسیر حرکت پل می باشد.
کابل فولادی - Wire
کابل فولادی طنابی است قابل انعطاف که از چندین سیم فولادی با قدرت کششی زیاد ساخته شده و در صنعت برای بالا و پائین بردن بار ، حفاری ، کشیدن بار و غیره بکار می رود . کابل فولادی را از قطر ، تعداد سیم ، تعداد رشته ها ، ساخت و طرز قرارگرفتن و نوع لایه ( شامل لایه مغزی ) و نوع فلز آن تشخیص می دهند .
زنجیرهای بار و اتصالات- Hoist Chains
زنجیرهای فولادی که برای بالابردن بار مورد استفاده قرار می گیرند معمولا از نوع فولاد کم کربن و بطریق جوشکاری مقاومتی ( Resistance Welding ) ساخته می شوند .
ریل ها و اتصالات - Rails
اکثر ریلها از فولاد سخت و دارای کربن متوسط و یا زیاد ساخته می شوند ، جوشکاری این نوع ریلها بایستی طبق روش معین و دستورالعمل سازنده انجام شود ، در غیر این صورت امکان ترک خوردگی بر روی جوش و اطراف آن که تحت تاثیر حرارت قرار می گیرند ، در زمان جوشکاری و هنگام بهره برداری بسیار است .
درام جرثقیل سقفی- Drum
درام استوانه ای است توخالی که سیم بکسل بر روی آن پیچیده می شود، می تواند شیاردار یا بدون شیار باشد ( با توجه به شرکت سازنده )
قلاب جرثقیل سقفی – Hook
قلاب تجهیزی است که بار بر روی آن قرار می گیرد .
خیز جرثقیل سقفی- Deflection
خیز یا جابجایی اجزاء تشکیل دهنده یک سازه تحت بار می باشد.
ضربه گیر – Bumper
برای کاهش ضربه و شوک به ساختار و مکانیسم یک مجموعه بکار می رود.
در دو نوع پلی اورتان ( لاستیکی ) و هیدرولیک می باشد .
متوقف کننده – End Stop
برای محدود کردن حرکت جرثقیل بر روی مسیر حرکت از End Stop استفاده می شود .
در بازرسی فنی جرثقیل سقفی باید موارد زیر مورد بررسی قرار گیرند
- اطلاعات شناسایی تولید کننده، مدل و شماره سریال ، آخرین دوره بازرسی و تاریخ انقضاء آن، میزان دقیق بار مجاز جرثقیل SWL باید در هر طرف جرثقیل مشخص شود و از زمین (بدون نیاز با بالا رفتن) قابل خواندن باشد.
مکانیسم های عملیاتی برای عملکرد مناسب، تنظیم مناسب و صداهای غیر معمول؛ مانند ، جیر جیر کردن، سنگ زنی، صدای ساییدگی تیز و غیره - لیمیت سوئیچ حد بالایی
- مخازن ، سوپاپ ها ، پمپ ها ، خطوط و دیگر قسمت های هوا یا سیستم های هیدرولیک به منظور پیدا کردن نشتی های احتمالی
- قلاب و شیطانک ، در صورت استفاده، مطابق با مفاد ASME B30.10
- اتصال قلاب و ابزار حفاظتی
- پیچیده شدن مناسب طناب بر روی درام و شفت
- دستگاه هشدار دهنده برای عملیات مناسب
- طناب فولادی
- تنظیمات، تعمیرات و یا قطعات تعویضی
- دارا بودن برچسب ها و علائم هشدار دهنده جرثقیل های سقفی
- داشتن مارکینگ اهرم و دکمه های کنترلی جرثقیل سقفی
روال بازرسی جرثقیل سقفی
در صورت نیاز به بازرسی جرثقیل و صدور گواهینامه سلامت مشخصات فنی دستگاه و تمام مستندات آن، تعداد و محل بازرسی را اعلام می گردد. پس از اخذ موافقت کارفرما در خصوص پرداخت 50 % مبلغ پیش فاکتور بایستی به صورت کتبی موضوع اعلام شود. پس از انجام هماهنگی بازرس متخصص به محل اعزام شده و اگر دستگاه مورد بازرسی بر اساس استاندارد مربوطه هیچ عدم انطباقی نداشت، گواهینامه سلامت جرثقیل را دریافت خواهد کرد. در غیراین صورت، گزارش عدم انطباق تصویری با شرح تمام جزییات برای کارفرما ارسال می شود. برای رفع عدم انطباقات دو ماه فرصت در نظر گرفته شده است و در صورت اتمام مهلت زمان داده شده نیاز به بازرسی مجدد کلی می باشد.
